W niedzielę, 27 kwietnia 2025 roku, w Jaworznie odbyła się ceremonia upamiętniająca tragiczne wydarzenia sprzed osiemdziesięciu trzech lat, które naznaczyły historię tego miejsca na zawsze. Mieszkańcy, władze miasta, reprezentanci stowarzyszeń, kombatantów, szkół oraz osoby związane z historią miasta, zebrali się w Szczakowej pod pomnikiem zamordowanych w czasie niemieckiej okupacji kolejarzy. Podczas dwóch egzekucji, życie straciło dwadzieścia osiem osób.

Kwiaty pod pomnikiem złożyli w imieniu Prezydent Miasta Jaworzna Pawła Silberta – Zastępca Prezydenta Artur Dzikowski wraz z Sekretarz Miasta Ewą Sidełko- Paleczny. Radę Miejską reprezentowali Przewodniczący Michał Kirker wraz z Wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej Tadeuszem Kaczmarkiem oraz Radnymi. Hołd poległym oddali również przedstawiciele jaworznickich stowarzyszeń i szkół oraz mieszkańcy osiedla.

Po oddaniu czci poległym, uczestnicy wydarzenia wraz z Orkiestrą Górniczą Zakładu Górniczego Sobieski Południowego Koncernu Węglowego, przeszli do kościoła św. Elżbiety Węgierskiej, gdzie odbyła się Msza Święta w ich intencji pomordowanych kolejarzy.

***

W styczniu 1942 roku Niemcy przywieźli przed budynek rzeźni w Szczakowej grupę 22 skazańców z mysłowickiego więzienia. Byli to miejscowi robotnicy węzła kolejowego, których przywieziono na egzekucję za prowadzenie działalności dywersyjnej na niemieckich pociągach. Dowiezieni mieli ręce skrępowane drutem kolczastym, niektórzy zagipsowane usta. Na miejsce zaplanowanej egzekucji Niemcy spędzili miejscową ludność.

Teren otoczono policją i oddziałami SS. Skazańców ustawiono pod gałęziami drzew, z których zarzucono im pętle na szyje, odczytano wyrok sądu policyjnego, po czym powieszono na oczach zebranej ludności. W czasie egzekucji Jan Maślanka zdążył krzyknąć „Jeszcze Polska nie zginęła”. Powieszonych pozostawiono na kilka godzin na widok publiczny, po czym ciała ofiar zostały zdjęte, załadowane na samochody i wywiezione do Oświęcimia. Na drugi dzień Niemcy, w celu powiększenia bólu i zastraszenia ludności, rozlepili plakaty informujące o egzekucji, nazywając kolejarzy „rabusiami niemieckich wagonów kolejowych”.

Zginęli wówczas: Edward Bernisz, Ignacy Chechelski, Franciszek Drabik, Jan Jura, Tadeusz Kasperczyk, Szczepan Kolka, Józef Kowalczuk, Tadeusz Lis, Izrael Mandelbaum, Jan Maślanka, Stefan Merta, Władysław Michalik, Jakub Paluch, Aleksander Radomski, Józef Rogoziński, Franciszek Spytek, Franciszek Szymiec, Andrzej Ślusarczyk, Jan Ślusarczyk, Andrzej Ślusarczyk, Józef Warzecha, Mikołaj Worobiec.

W kwietniu 1944 roku Niemcy dokonali ponownej egzekucji w tym samym miejscu, tym razem zamordowano kolejnych 6 kolejarzy.

Dla upamiętnienia zamordowanych w 1979 roku, w miejscu egzekucji postawiono pomnik w kształcie obelisku. W 1993 roku, z inicjatywy Władysława Wiśniewskiego zamontowano dodatkowe aluminiowe ramię na pomniku, dzięki czemu uzyskano kształt krzyża. Została też dodana cierniowa korona – symbol męczeństwa. W 1998 roku w obecności rodzin pomordowanych odsłonięta została pamiątkowa tablica z nazwiskami ofiar i sentencją – W hołdzie powieszonym przez niemieckiego okupanta. Pomnik uznany został za miejsce pamięci narodowej.